AK - H2 - TW2

Een grote stad

Een stad kun je herkennen aan 4 kenmerken:

• een bepaald aantal inwoners (verschilt per land)

• een hoge bevolkingsdichtheid en bebouwingsdichtheid, vaak met hoogbouw

• de beroepsbevolking werkt vrijwel alleen maar in de secundaire en tertiaire sector

• veel voorzieningen: winkels, bioscopen, kantoren, enz.

Grote steden kun je opdelen in 3 onderdelen:

Een stad kan ook in meerdere onderdelen worden ingedeeld, zoals Londen. Dit is een hoofd- en wereldstad.

De spreiding van steden

Een stedelijk netwerk is een groep steden in een land die op veel gebieden met elkaar zijn verbonden. Veel ontwikkelingslanden hebben vaak 1 megastad die heel belangrijk is, terwijl de andere steden veel minder belangrijk zijn. Als de grootste stad veel groter en belangrijker is dan de tweede stad, heet die stad een primate city.

De locatie van een stad hangt samen met:

• gunstige (natuurlijke) kenmerken van de locatie, denk aan rivieren

• de relatieve ligging tot andere steden, 2 steden dichtbij elkaar is handiger

• het koloniale verleden: steden liggen dan vaak aan de kust, en hebben vaak de opbouw van een koloniale dubbelstad: een westers deel, en een niet westers deel

Het aantal mensen dat in steden woont (verstedelijkingsgraad) is in arme landen nog laag, maar dit aantal groeit wel snel, want het verstedelijkingstempo is wel hoog. Het proces dat mensen die van het platteland naar de stad verhuizen heet verstedelijking.

het De steden groeien door:

• hoge vestigingsoverschot

• het hoge geboorteoverschot

• het opslokken van plaatsen in de omgeving

De veranderende stad

De grens tussen stad en platteland vervaagt door de suburbanisatie (mensen die vanuit de stad naar het platteland verhuizen) en door het ontstaan van een randstad: een nieuw deel van de stad aan de rand.

In het centrum van een Amerikaanse stad ligt het CBD (Central Business District), het zakencentrum van de stad. Daaromheen liggen oude woonwijken, die vaak worden opgeknapt (gentrificatie). Deze wijken zijn vaak probleemwijken. Hieromheen liggen de middenklassewijken, met veel voorzieningen. Buiten de stad liggen de suburbs, de villawijken en een enorme shopping mall. Ook de industriegebieden liggen buiten de stad.

Europese steden lijken erg op Amerikaanse steden, maar de Europese steden hebben vaak nog wel een historisch centrum. Door de internationale migratie worden grote, westerse steden steeds meer multicultureel. Er ontstaan wat je noemt transnationale gemeenschappen. Dat zijn etnische minderheden, die vaak nog op tal van manieren verbonden zijn met het land van herkomst.

In vergelijking met westerse steden zijn de niet-westerse steden veel chaotischer opgebouwd. Dat komt omdat deze steden razendsnel, zonder veel planning zijn gegroeid. Toch zit er ook enige orde in de chaos. De stad heeft:

• één of meer zakencentra. Het CBD gaat steeds meer lijken op het zakencentrum in de rijke landen, met hoogbouw en glanzende kantoren (bron 12);

• verspreid liggende industrieterreinen, soms nog vlakbij het centrum;

• woonwijken van de rijken met villa’s achter hoge hekken;

• krottenwijken overal waar nog plaats is, vaak waar rijkere mensen niet willen wonen. Ook nieuwkomers vestigde zich hier, waardoor de verdichting (woningdichtheid) steeds verder toeneemt.

Megasteden

Veel mensen in megasteden wonen in krottenwijken. Deze slums worden steeds vaker opgeknapt tot volkswijken. Oude krottenwijken vind je in de stad zelf, omdat de stad is gegroeid, nieuwere krottenwijken vind je op lege plekken rond of in de stad. In een megastad verdienen de meeste mensen de kost in de informele sector. Megasteden zijn vaak sterk vervuild, onder andere doordat milieuregels niet worden nageleefd. Steden met een krachtig bestuur gaan op milieugebied wel vooruit. Megasteden kennen veel problemen maar hopen dezelfde ontwikkeling door te maken van de grote en belangrijke steden (metropolen) in de westerse landen.

Nederland: geen grote stad

Nederland is een land zonder een echt grote stad. De overheid wil aantasting van de open ruimte zoals het Groene Hart voorkomen door de aanleg van Vinex-wijken: stadsdelen die na 1995 tegen de oude stad is aangebouwd. Steden worden door de mensen uit het verzorgingsgebied (het gebied dat door één plaats wordt voorzien van goederen en diensten) gebruikt om te werken, winkelen en recreëren.

De omvang van het verzorgingsgebied wordt bepaald door de reikwijdte: de maximale afstand die een klant wil afleggen om bij een voorziening te komen. De steden hebben een ontwikkeling meegemaakt van de volgende “stappen”:

1. Stad
   Door de verstedelijking/urbanisatie groeit een stad naar een agglomeratie

2. Agglomeratie
   Een agglomeratie is een aaneengesloten stedelijke bebouwing, die zich over meer dan 1 gemeente uitstrekt.
   Door de suburbanisatie, het wegtrekken uit de stad door betere mobiliteit en betere woningen, ontstaat uit een agglomeratie een stadsgewest.

3. Stadsgewest
   Een stadsgewest is een gebied waarin de omringende plaatsen op vele manieren zijn verbonden met de centrale stad. De omringende plaatsen zijn goed verbonden met de centrale stad. De mensen wonen in de omliggende plaatsen maar werken in de stad, dus in de ochtend en avond staat er file.
   Door de vervlechting van meerdere stadsgewesten vormt een stedelijk gebied.

4. Stedelijk gebied
   Een stedelijk gebied is een gebied waarin een aantal stadsgewesten goed met elkaar zijn verbonden.
   De randstad is een voorbeeld van een stedelijk gebied.

Stad in de steigers

Om de suburbanisatie af te remmen moest de stad weer aantrekkelijk worden. Dat gebeurt op 4 verschillende manieren:

1. het afbreken van huizen en vervangen door nieuwbouw (sanering) en renovatie: het opknappen van huizen

2. open ruimtes volbouwen en van oude bedrijfspanden woningen maken

3. de woonomgeving, zoals straten en pleinen, opknappen

4. buurtbeleid door arm en rijk te mengen in een wijk.

Achter alle vier de maatregelen zit het idee van de compacte stad: gebruik de stadsruimte zo goed mogelijk en spaar de open ruimte buiten de stad.

Met het opknappen van de zwakke buurten probeert het stadsbestuur ook de segregatie (het gescheiden wonen van bevolkingsgroepen) tussen bewoners te verkleinen. Door alle maatregelen groeien de grote steden weer: re-urbanisatie.

De toekomstige stad

De stad van de toekomst wordt een:

• duurzame stad: een energieneutrale stad, die zo weinig mogelijk afval produceert (kringloopeconomie).

• smart city: een stad die maximaal gebruikmaakt van de moderne informatietechnologie. Een gavaar van een smart city is dat de degene die de big data beheert veel meer invloed/controle op de burgers krijgt.

Begrippenlijst